Dış ticaret finansmanında, faktoring'e nispeten benzeyen, ancak daha çok orta süreli senetli alacakların yönetiminde kullanılan forfaiting'den daha çok itibarlı firmalar yararlanabilmektedir. Zira orta vadede normal firmaların ödeme gücü ve finansman yapısı değişmektedir.
İşletmelerin finansman gereksinmelerinin karşılanmasında önemli bir işlevi olan forfaiting,
2. Dünya Savaşı'ndan sonra geliştirilmiş bir dış ticaret finansman tekniğidir. Söz konusu tekniği geliştiren İsviçre bankaları, bu tekniği 1960'ların başında ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki ticarete aracılıkta kullanmışlardır.
Forfaiting, dış satım işlemlerinden doğan orta süreli ve bir banka tarafından garanti edilmiş alacağın, rücu edilmemek (geri dönmemek) koşulu ile satışı olarak tanımlanabilir. Böylece; forfaiting işleminin temel özelliklerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:
- Alacağın dış satımdan doğması,
- Alacağın aval ya da banka garantisince güvenceye alınmış olması,
- Söz konusu satışların kendisine rücu hakkı olmaksızın üçüncü kişilere devredilmesi
- Senet borçlusunun itibarlı bir firma olması.
Başlangıçta daha çok orta süreli işlemler forfaiting’e konu olurken, giderek kısa süreli (6 aylık) alacakların da forfaiting yoluyla tahsil edildiğine rastlanmaktadır. Ayrıca, satışların ortalama olarak % 10-20'sinin peşin tahsil edildiği düşünülürse, forfaiting’e konu olan alacaklar toplam satışların % 80-90'nı oluşturmaktadır.
Forfaitingde kullanılan iki temel araçtan biri bono (promissory note) diğeri de poliçe (bill of exchange)'dir. Bilindiği gibi bono, alıcının ödeme yapılacağına ilişkin satıcıya verdiği talimat, poliçe ise satıcı tarafından alıcı adına düzenlenen ve alıcının ödeme yükümlüğünü belirten bir kıymetli evraktır.
Forfaiter (genellikle bir banka ya da faktoring kuruluşu) dış satım işleminden doğan alacakları devralırken, söz konusu alacakların ödenmeme riskine karşı bir banka teminatı koşulunu arar. Teminat aval şeklinde bir açıklama da olabilmektedir. Böylece senette yer alan banka garantisi ya da avalin, senedin ödenmesini güvenceye almanın dışında bir başka işlevi de, senede ikincil pazarda dolaşım yeteneğini kazandırmasıdır.
Forfaiting sözleşmesi, dış satım bağlantısından önce ya da dış satım gerçekleştirildikten sonra düzenlenebilir. Dış satım öncesi forfating işlemi, dış satımcının dış alımcıdan sipariş almasıyla başlar. Söz konusu öneriyi dış satımcı finans kuruluşuna (forfaiter) götürerek oradan fiyat alır, dış satım önerisi kabul edilip, mallar karşılığında dış alımcıdan bankanın garantisini ya da avalini taşıyan poliçeleri alan dış satımcı (forfaitist) söz konusu poliçeleri, forfaitere kendisine rücu edilmeyecek şekilde satar. Satış sonucunda forfaiter, iskonto edilmiş tutarı dış satımcıya öder. Böylece sonradan ortaya çıkabilecek riskleri forfaiter üstlenmektedir. Forfaiter edindiği değerli kağıtların bedelini vadesi geldiğinde aval veren banka aracılığı ile ithalatçıdan, onun ödeyememesi durumunda ise bankadan tahsil eder. Forfaiter, ayrıca elindeki değerli kağıdı uluslarararası pazarlarda üçüncü kişilere satma olanağına da sahiptir.
Öte yandan ihracatçı dış satım işlemi gerçekleştikten sonra da forfaiter'a başvurabilmektedir. Ancak bu durumda forfaiter, senedi ödenme olasılığı ve dolaşım yeteneği açısından ayrıntılı olarak inceler, dolayısıyla dış satımcının isteğinin kabul edilmemesi olasılığı vardır. Bunun kabul edilmesi halinde işlem "forfaiting sözleşmesi"nin düzenlenmesi ile başlayacaktır.
Uygulamada, faktoring ve forfaiting işlemleri birbirine benzetilmekle birlikte her ikisinin temelde farklı finansman teknikleri olduğu belirtilmelidir. Faktoring genellikle tüketim malı satışından doğan kısa süreli alacak (3-6 ay) hakkının satışını konu edinirken, forfaiting 6 ay ve daha uzun süreli yatırım mallarının satışından doğan alacakların satışını kapsamaktadır. Ayrıca, faktoring’de dış satımcı ticari ve politik riski üstlenmeye devam ederken, forfaiting’de söz konusu riskler finans kuruluşuna (forfaiter) yansıtılmaktadır. Faktoring’den farklı olarak forfaiting’e konu olan senetler için ikincil pazarın oluştuğu ve senetlerin söz konusu pazarda alınıp satıldığı da belirtilmelidir.
Kaynak: http://www.abigem.org/appmanager/tr/portal?_nfpb=true&_pageLabel=pageKobiFinans&nodeName=KobiFinans_04
About Unknown
Merhabalar, ben Hasan Sezgin. SoloFinans blog sayfası yazarı ve sahibiyim. Muhasebe-Finans alanında doktora eğitimi almaktayım. Bu bilim dalına dair ilginç ve önemli gördüğüm konular ile eğlenceli olabilecek diğer pekçok meseleyi de sizlerle paylaşma arzusundayım. İyi bloglar dilerim...
0 yorum:
Yorum Gönder